Tüp bebek tedavisi doğal yollarla veya diğer tedavilerle hamile kalamayan çiftlerde gebelik elde etmek için uygulanan tıbbi bir yöntemdir. Kadının vücut dışına alınan yumurtaları erkeğein spermi ile laboratuar ortamında döllendirilir ve embryo olarak adlandırılan ilk insan hücreleri rahim içine yerleştirildikten sonra rahim duvarına tutunması beklenir.
Tüp bebek yöntemi ilk uygulandığı yıllarda sadece hasarlı veya tıkalı tüplerde veya tüpü olmayan kadınlarda kullanılmakta idi.
Günümüzde;
• Tüplerdeki problemler:
• Erkek nedenli kısırlık: Sperm sayı ve kalitesinin bozuk olduğu durumlar.
• Endometriosis: Karın içinde yaygın yapışıklıkları olan ve tedavi ile gebelik elde edilemeyen kadınlarda.
• Yapışıklıklar: Geçirilmiş ameliyatlar veya enfeksiyonlara bağlı karın içinde, tüpler etrafında yapışıklıklar varsa.
• Açıklanamayan kısırlık: Diğer tedavi yöntemleri ile gebelik elde edilemezse.
• Polikistik over sendromu ve diğer hormonal bozukluklarda
• İleri kadın yaşı
• Preimplantaston Genetik Tanı (PGT): Kalıtsal bazı hastalıkların embriyo aşamasında teşhis edilerek sağlıklı bir bebek elde edilmesi amacı ile.
• Kanser Hastaları: Yumurtalık, yumurta ve embryo dondurma amacı ile
• Yumurtalık rezervinin azaldığı durumlar
İlk tüp bebek denemesi başarı şansı kadının yaşına ve doğal yollardan hamile kalmasına engel olabilecek nedenlere göre değişir.
İlk tüp bebek denemesinde başarı oranı ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte dünya genelinde tüm yaş grupları dahil edildiğinde klinik gebelik oranları yaklaşık % 20 ile % 30 dur.
30 yaşından genç kadınların ise ilk tüp bebek denemesinde yaklaşık yarısı (bu, birkaç embriyo transferi anlamına gelebilir - bazıları dondurulmuş embryo transferi olabilir) gebe kalırlar, canlı doğum oranı ise % 30 civarındadır.
40 ile 43 yaş arasındaki kadınların ilk tüp bebek denemesinde hamile kalma şanları ise yüzde 12'den daha azdır, canlı doğum oranı % 7-8 civarındadır.
Tüp bebek tedavisinde ilk deneme başarısız olabilir!
Tüp bebek tedavisinde ilk deneme başarısız olabilir. Başarızlığın temelde 3 nedeni olabilir:
Embriyo kalitesi iyi olmasına rağmen hamile kalamayan kadınlarda sonraki denemelerde gebelik başarısı yüksektir. Embriyonun tutunmasına engel olabilecek tüm faktörler değerlendirilerek düzeltildikten sonra tekrar deneme yapıldığı takdirde büyük olasılıkla mutlu sona ulaşılacaktır.
Embriyo kalitesinin iyi olmadığı durum sadece o denemeye özgü olabilir ve sonraki tedavilerde daha iyi kalitede embriyolar elde edilebilir. Ancak üst üste kötü embriyo oluşuyorsa ve tüm yapılan test ve incelemeler ve tedaviler sonrasında embryo kalitesi düzelemiyorsa gebelik şansı oldukça düşüktür, hatta bazen tedaviyi bırakmak gerekebilir.
İlk tüp bebek tedavisine başlamadan önce kadın veya erkekte hamile kalmaya engel olabilecek durumların ayrıntılı bir biçimde araştırılması gerekiyor, bu yaklaşım tedavi sırasında önümüze çıkabilecek engelleri ortadan kaldıracağı için ilk tüp bebek denemesindeki başarı oranını artırır.
İlk tüp bebek denemesi başarısız dahi olsa bir sonrakine ışık tutar, dolayısı ile 2. veya 3. deneme yapmak gerekir. İlk tüp bebek denemesinden sonra hamile kalmayan kadınların ikinci, üçüncü ve hatta daha fazla tüp bebek denemesinde hamile kalma şansları hala çok yüksektir.
Her denemeden sonra detaylı olarak başarısızlığın nedenleri araştırılmalı ve gereken tedaviler uygulanmalıdır. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce gözden kaçmış olabilecek birçok sorun olabilir.
Anne adayının yaşı, kilosu ve sağlık durumu gibi etkenler başarıyı etkiler. Başarıyı etkileyebilecek tüm olumsuz faktörler düzeltilmelidir. Ancak bilinmelidir ki tüp bebek başarısının en önemli belirleyicisi kadının yaşıdır. Yaş ilerledikçe başarı şansı azalır.
İlk tüp bebek tutmadığında en yaygın neden embriyonun (ların) rahim duvarına tutunup yerleşmeden önce büyümelerinin durdurmasıdır. Dikkate alınması gereken diğer olası faktörler arasında rahim duvarının embryonun yerleşmesini kabul etmemesi ve embriyo transferinin yapılma tekniği olmakla birlikte başarısız tüp bebek denemelerinin büyük çoğunluğu embriyo kalitesine bağlanabilir.
İlk tüp bebek denemesinde hamile kalanların hangi özelliklerinin gebelik şansını etkilediği merak konusudur.
İlk tüp bebek denemesinde hamile kalanların şansını etkileyen faktörlerin önemli olanları:
İlk tüp bebek denemesi hangi yaşta evlenilirse o zaman yapılabilir. Normalde 35 yaş altındaki kadınlarda gebeliğe engel olabilecek bilinen bir sebep yoksa bir yıl korunmasız ilişki önerilir. Ancak ileri derecede sperm bozuklukları, tüplerde tıkanıklık gibi bekleme sonucunda gebelik elde edilemeyecek durumlarda hemen tüp bebek tedavisine başlanabilir.
Evlilik yaşının en erken 18 yaş olması ve 18 yaşın altında gebe kalınmasının ve bu gebeliğin sürdürüp doğurulmasının olumsuz bir çok tıbbi sonuçlara neden olabileceği dikkate alınırsa ilk tüp bebek denemesinin 18 yaş altında yapılması önerilmez.
1983 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra 1985-1989 yılları arasında Zekai Tahir Burak Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Kadın Hastalıkları ve Doğum ihtisasımı tamamladım. 1990-1991 yılları arasında Üreme Endokrinolojisi, İnfertilite ve Tüp Bebek konularında İtalya Modena Üniversitesinde 1 yıl süre ile eğitim gördüm.