Yumurta Dondurma, Doğurganlığın Korunması

Yumurta dondurma nedir?

Yumurta dondurma (oosit kriyoprezervasyonu- oosit freezing) kadının bebek sahibi olma şansını artırmak için kullanılan bir doğurganlığı koruma yöntemidir.

Yumurta dondurma İstanbul, halen gebe kalması mümkün olmayan veya riskli olan, ileri yıllarda anne olmak isteyen veya yumurtalık reservi giderek azalmakta olan kadınların başvurabildiği bir yöntemdir.

Yumurta dondurma kadınlardan alınan yumurtalar, daha sonra anne olmaya hazır olduklarında kullanılmak üzere dondurularak saklanır.

Yumurtalar dondurulduğunda, yumurtaların kalitesi ve "dondurulduğu yaştaki biyolojik yapısı yani gençliği" korunur.

Kadınlar doğurganlıklarının iyi olduğu dönemlerinde dondurulan bu yumurtalardan faydalanarak sonraki yıllarda anne olabilirler.

Yumurta Dondurma İşlemi Kimlere Uygulanabilir?

Önceleri sadece kanser tedavileri görecek hastalarda yumurta doldurulabilirken Sağlık Bakanlığı 2014 yılında yayınladığı yönetmelik ile (30.09.2014 Resmi Gazete sayı: 29135) yumurta rezervi az olan kadınların evli, bekar fark etmeksizin yumurtalık dokusu ve yumurtalarının dondurularak saklanabilmesi için yasal düzenlemeleri yaptı. Bu yönetmeliğe göre:

• Kemoterapi ve radyoterapi gibi yumurtalık hücrelerine zarar veren tedaviler öncesinde,
• Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (yumurtalıkların alınması gibi operasyonlar) öncesinde,
• Düşük yumurtalık rezervi olup henüz doğurmamış ise,

Bu durumlar üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporu ile belgelendirilerek kadınlarda yumurtalık dokusu ve yumurtaların doldurulabilmesi mümkün olabiliyor.

Yumurta tembelliği olan kadınlar yumurta dondurma işlemi yapabilirler mi?

Düşük yumurtalık rezervi nedir?

Her kadın belli bir sayıda yumurta ile doğar ve üreme çağı boyunca, her adet döneminde bu rezerv belli bir oranda azalır. 35 yaş sonrasında yumurtalık rezervi ve doğal yollarla gebe kalma şansı giderek azalmaktadır.

Yaşın ilerlemesi ile doğal olarak azalan yumurtalık rezervi haricinde bazı tıbbi sebeplerle genç kadınların yumurtalıklarda yumurta rezervi azalabilir veya yumurtalık dokuları hasar görebilir. Yumurta tembelliğine neden olabilecek tıbbi nedenler:

• Ailede erken menopoz öyküsü (anne ve kız kardeşte),
• Ailevi meme kanseri öyküsü,
• Endometriozis varlığı,
• Bazı genetik hastalıklar: Turner Sendromu, Frajil-X sendromu, Musküler distrofi , BRCA-1 taşıyıcılığı,
• Sigara,
• Kemoterapi,
• Radyoterapi gibi durumlardır.

Bu kadınların yumurta sayıları az olmasına karşın yaşları genç olduğu için yumurtaları kalitelidir. Bu yumurtalar dondurularak saklandığında kadının yaşı ilerlese bile yumurtalar genç olduğu için çözüldüğü zaman uygulanan tüp bebek tedavilerinde hamile kalabilme ve bu hamileliğin sağlıklı doğan bebeklerle sonuçlanma şansları daha fazladır.

Kaç yaşına kadar yumurta dondurulur?

Kadınlar eğitimlerini tamamlama, ekonomik özgürlüklerini kazanma, uygun ekonomik şartları sağlayabilme, uygun eş istemi, ikinci gebelik için hazır olmama gibi nedenlerle hamile kalmayı ertelemekteler.

Yaşla birlikte yumurtaların kalitesi azalmakta, kromozomal olarak bozuk yumurtalar üretilmektedir. Bu bozuk yumurtalar ile hamile kalındığında gebelik düşükle veya sakat doğan bebeklerle sonuçlanmaktadır.

Yumurta sayısı ve kalitesinin iyi olması, sağlıklı gebelik elde edilebilmesi ve sağlıklı bebek doğması için yumurta dondurma işlemlerinin 38 yaş altında yapılması daha başarılı olur, kadınların yumurtalarını dondurmalarını ileri yaşlara ertelememeleri önerilir.

Yumurta Dondurma İstanbul

İstanbul da yumurtası dondurulacak kişinin ilk değerlendirmesini takiben adetinin 2. veya 3. günü aynı anda birden fazla sayıda yumurtanın gelişerek büyümesi için günlük hormon ilaçlarına başlanır ve yumurtalıklarda fazla sayıda yumurta üretilmesi sağlanır.

Ultrasonografi ve hormon düzeyi takibi ile istenilen cevap elde edildiginde ultrason eşliğinde özel bir iğne yardımıyla yumurtalar toplanır. Toplanan yumurtalar özel kimyasal sıvılarda bekletilerek vitrifikasyon yöntemi ile dondurulur ve -196 derecede sıvı azot içeren tanklarında bekletilir.

Yumurta dondurma süreci 4 aşamalıdır:

• İlk değerlendirme,
• Yumurtalıkların uyarılması,
• Yumurta toplama,
• Yumurtaların laboratuvarda dondurulması.

1- İlk Değerlendirme

• Kadının kaç yaşında olduğu,
• Adet döngüsü,
• Tıbbi, cerrahi ve jinekolojik hikaye (cinsel geçişli hastalık, Pelvik enflamatuar hastalık öyküsü, anormal pap smearın tedavisi, geçirilmiş karın cerrahisi),
• Aile hikayesi (ailede kısır birey olup olmadığı, ailede erken menopoz öyküsü, doğum kusurları, genetik bozukluklar, mental gerilik),
• Yaşam tarzı (iş, egzersiz, stres faktörleri, kilo değişiklikleri, sigara ve alkol kullanımı) sorgulanır,
• Kilo ve vücut kitle indeksi,
• İkincil seks karakterlerinin gelişimi ve vücut tipi: hipogonadotropik hipogonadizmde ikincil seks karakterleri gelişimi yetersizken, Turner sendromunda kısa boy, yele boyun görülür,
• Tiroid bezi hastalıkları, endokrin bozuklukları, polikistik over sendromu, prolaktin yüksekliği,
• Vajinal ve rahim ağzının yapısal anomalileri, akıntılar, rahim ve tüplere ait doğuştan anomaliler, enfeksiyon,
• Muayenede rahimin anormal boyutu, yapısının düzensizliği, hareketli olup olmaması rahime ait anomaliler, endometriozis ve pelviste yapışıklıklar değerlendirilir.

2- Yumurtalıkların Uyarılması

Adetin kanamasının 2. günü yumurtalıkları uyararak çok sayıda yumurta gelişmesini sağlayan günlük hormon enjeksiyonlarına başlanır. Yumurtaların içinde bulunduğu folikül adı veren sıvı dolu küçük kistik yapıların büyümesi ultrasonlar ile takip edilir.

Foliküller 17-20 mm boyutuna ulaştıklarında nihai olgunlaşmasını sağlamak için insan koryonik gonadotropin-hCG tetikleyici iğne yapılır. hCG, doğal LH hormonu gibi davranırarak yumurtlamayı tetikler. Yumurtalıkların uyarılması süreci yaklaşık 10 - 12 gün kadar sürer.

3- Yumurta Toplama

Yumurta toplama işlemi (OPU) hCG iğnesinden yaklaşık 35-36 saat sonra vajinal ultrasonografi ile kolay ve rahat bir şekilde gerçekleştirilir. Hasta hafif anestezi altında jinekolojik muayene pozisyonunda yatırılır ve üzeri steril örtü ile örtülür. Ultrason probu vajinaya yerleştirilir.

Yumurtalıktaki olgun foliküllere iğne ile girilerek foliküler sıvının içindeki yumurtalar aspiratör yardımıyla dışarı alınır. Tüm foliküler sıvılar toplanır ve embriyoloji laboratuvarına verilir. OPU yaklaşık 5-10 dakika sürer. OPU sonrası hasta odasına alınır ve bir süre istirahat eder. Alınan yumurta sayısı yaşına, öyküsüne, yumurtalık rezervine ve ilaçlara verdiği cevaba bağlı değişebilir.

4- Yumurtalar laboratuvarda nasıl dondurulur?

Dondurma işlemi sırasında buz kristallerinin oluşmasını önlemek için kriyoprotektanlar olarak adlandırılan kimyasal maddeler kullanılır.

Dondurma yöntemleri:

• Yavaş dondurma,
• Hızlı dondurma (vitrifikasyon),

Yavaş dondurma yöntemi: Geleneksel dondurma yöntemidir. Kriyoprotektan konsantrasyonu az ve buz kristalleşmesini önlemek için soğutma hızı çok yavaştır. Bu yöntemde, başlangıçta düşük konsantrasyonlarda kriyoprotektanlar kullanılır. Sıcaklık kademeli olarak azaldıkça ve yumurtaların metabolik hızları azaldıkça, daha yüksek kriyoprotektan konsantrasyonları kullanılır. Dondurulan yumurtalar -196 derecede sıvı azot tanklarında saklanır.

Vitrifikasyon: Ultra hızlı bir dondurma yöntemidir. Bu yöntemde, başlangıçta yumurtalar oda sıcaklığında iken kriyoprotektanlar yüksek konsantrasyonda eklenir. Daha yüksek kriyoprotektan konsantrasyonları ile hücre içi buz kristallerinin oluşmasına zamana oluşmadan hızlı bir şekilde soğutma sağlanır. Bu hızlı soğutma oranlarını elde etmek için, oositler küçük hacimli kriyoprotektanlara yerleştirilir ve -196 0C'de doğrudan sıvı nitrojene bırakılır. Bu yöntemle hücrelere veya dokulara zarar verebilecek buz kristalleri oluşmaz. Dondurulduktan sonra yumurtalar uzun süreli depolama tanklarına taşınınarak saklanır.

Bekarlarda yumurta dondurma işlemi nasıl yapılır?

Bekarlarda yumurta dondurma, vajinal ultrasonografi ile gerçekleştirilir. Hasta hafif anestezi altında jinekolojik muayene pozisyonunda iken ultrason eşliğinde yumurtalıktaki olgun foliküllere iğne ile girilerek yumurtalar aspire edilip laboratuvara teslim edilir.

Yumurta toplama sırasında bekaret kaybedilir mi?

Yumurta toplamı işlemi vajinal yoldan yapılır, zar yapısı ultrason aletinin girişine izin vermiyorsa kızlık zarı bozulabilir.

Dondurulan yumurtalar kaç yıl saklanır?

Dondurulan yumurtalar için belirli bir saklama süresi olmamakla birlikte süreninin bir yılı aşması halinde her yıl hastanın mutlaka başvuruda bulunarak saklama isteğinin devam ettiğini ifade eden imzalı dilekçe vermesi gereklidir.

Dilekçe verilmemesi durumunda saklanan yumurtalar Sağlık Müdürlüğü bünyesinde kurulan komisyon tarafından tutanak altına alınarak imha edilir. Dondurulmuş yumurtalar, merkezlerde en fazla beş yıl süreyle saklanır. Beş yıldan fazla saklanması Bakanlığın iznine tabidir.

Yumurta dondurma işlemi başarısını etkileyen faktörler nelerdir?

Yumurta dondurma başarı şansını büyük ölçüde kadının donma anındaki yaşı belirler. 35 yaş üstü kadınlar için başarı oranları daha düşüktür ve artan yaşla birlikte başarının düşme olasılığı yüksektir.

Yumurta dondurma başarı oranı nedir?

Yumurta dondurma için vitrifikasyon daha yeni bir yöntemdir ve donma, sonraki çözdürme ve döllenme sonrası gebelik şansı hakkında kesin rakamlar verebilmek için henüz çok erkendir.

Yumurta dondurma başarı oranlarını şu şekilde hesaplayabiliriz:

• Kadın 35 yaş altnda ise bir yumurtalıkların uyarılarak yumurta elde edildiği bir deneme ayında 10 - 12 yumurta toplanabilir, bunun 7-9'u vitrifikasyon ve saklama için uygun olabilir.
• İleride çözüldüğünde yumurtaların yaklaşık %70-90 kadarı canlı olur.
• Canlı kalan yumurtaların yaklaşık %50-80'i döllenir.
• Döllenen yumurtaların yaklaşık %50-90'ı embriyoya dönüşecektir.
• Tek bir embriyonun hamileliğe dönüşme olasılığı ise %20-35'tir.

Yumurta dondurma işleminin riskleri var mıdır?

Tedavide Kullanılan İlaçlara Bağlı Bazı Riskler

Tüp bebek tedavisinin yumurtlama indüksiyonu bölümünde, yumurtalıkları birden fazla yumurta geliştirmesi için uyarmak için hormon iğneleri kullanılır. Tüp bebek tedavisinin kısa vadeli riskleri genellikle ilaç yan etkilerinden kaynaklanmaktadır. Tüp bebek sırasında kullanılan ilaçlar az sayıda kadında yan etkilere neden olabilir ve çoğunlukla bu yan etkiler hafiftir. Bunlar:

• Mide bulantısı,
• Enjeksiyonlardan kaynaklanan ağrı veya morarma,
• Göğüslerde hassasiyet,
• Şişkinlik,
• Ruh Halinde Değişkenler: Kendini kötü veya sinirli hissetmek,
• Huzursuzluk,
• Tükenmişlik,
• Alerjik reaksiyonlar,
• Hafif pelvik ve karın ağrısı,
• Ateş basması,
• Baş ağrısı.

Yumurta Toplama İşlemine Bağlı Riskler

Yumurta toplama işlemi anestezi altında yapılan küçük bir ameliyattır ve genellikle yaklaşık 10-15 dakika sürer. Ayakta tedavi bazında yapılır ve kadın genellikle birkaç saat sonra eve gider. Hem ameliyat hem de anestezi potansiyel riskler taşıyabilir, ancak komplikasyon oranı çok düşüktür.

Yumurta toplama işleminde vajinal kanama, karın içi kanama, bağırsak yaralanmaları ve peritonit veya periton iltihabı nadiren, yumurta toplamakta kullanılan iğne, bağırsak, mesane ya da bir kan damarında kanama, enfeksiyon ya da hasara neden olabilir.

Genel Anestezi İle İlişkili Riskler

Yumurta toplama işlemi sırasında nadiren anesteziye bağlı riskler oluşabilir.

Dondurulan yumurtalar ne zaman çözülür?

Gebelik istenildiğinde dondurulmuş yumurtalar çözülerek erkekten alınan spermler ile dölleme işlemi (mikroenjeksiyon-ICSI) yapılır. Oluşan embriyolar kadının rahmine transfer edilip gebelik elde edilir.

Yumurta Dondurma İşlemi ile Sağlanan Gebeliklerde Bebekler Sağlıklı mıdır?

Bugüne kadar tüp bebek ile doğan çocukların sağlığı üzerine yapılan araştırmalar, yumurtaların dondurulması sonucu doğan bebeklerde doğum sonrası sakatlık riskinde ek bir artış olmadığını göstermiştir.

Yapılan çalışmalarda yumurta dondurma ile elde edilen canlı doğumlar ile taze yumurtalardan edilen canlı doğumlar gebelik sonuçları (diabet, hipertansiyon, erken doğum, anemi vs) açısından karşılaştırıldığında anlamlı bir fark gözlenmemiştir.

Yumurta dondurma İstanbul, işlemi doğacak bebeğe zarar vermez. Bununla birlikte, yumurta dondurmanın güvenliğini doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Dondurulmuş yumurtalar oluşan gebeliklerde düşük yapma riski yumurtaların dondurulduğu yaştaki düşük riski ile aynıdır.

Dondurma İşlemi Yumurtalara Zarar Verir mi?

Yumurta dondurma işleminde hücre içindeki hareketler ve hücre metabolizması durdurulur. Vitrifikasyon dondurma tekniği ile hücre içi buz kristalleri oluşumu engellenerek hücreler sıvı azot içerisinde yıllarca canlılığını koruyabilmektedir. Hücrelerin dondurulması hücreye zarar vermez ve hücre ölümüne neden olmaz.

Yeterli olgun sayıda yumurta dondurmak için kadının 2-5 tedavi döngüsünden geçmesi gerekebilir. Ancak fazla sayıda yumurta dondurulmuş olması canlı doğumu garanti etmez.

Yumurtaları dondurmak canlı doğumu garanti eder mi?

Gebe kalmaya çalışırken gebeliğe engel olabilecek diğer faktörlerin de dikkate alınması gerekiyor, örneğin kaç yumurtanın saklandığı, sağlıklı olup olmadıkları ve dondurulduğu yaş gibi.