Rahim İçi Araç (Spiral)

Rahim İçi Araç (RİA)

Rahim içi araç (RİA) yaygın olarak spiral olarak da bilinir, kadınların doğum kontrolünde sıkça tercih ettiği yöntemlerden biridir. Bu küçük, genellikle T şeklindeki alet rahmin içine yerleştirilir ve uzun süreli doğum kontrolü sağlar. Spiral, hormonlu ve hormonsuz olmak üzere iki farklı türdedir.

İşte spiral hakkında bilmeniz gerekenler ve bu yöntemin kadınlar üzerindeki etkileri.

Rahim İçi Araç (Spiral) Nedir?

Spiral esas olarak bakır veya hormonal maddelerle kaplanmış çoğunlukla küçük bir T şeklinde plastik bir alettir. Rahmin içine yerleştirilir ve doğrudan hamilelik riskini azaltır.

Hormonlu spiral, genellikle progesteron salınımı sağlayarak etki ederken, bakır spiral sperm hareketini engelleyerek gebeliği önler.

Rahim İçi Araçların (Spiral) Farklı Şekil ve Türleri var mıdır?

Evet, rahim içi araçlar (spiral) sadece T şeklinde değil, farklı şekil ve formlarda da olabilirler. İşte farklı tipleri:

1. T Şeklinde (T-Copper, T-Levonorgestrel): Bu en yaygın olan ve bilinen spiral türüdür. Bakır veya hormon içeren T şeklindeki plastik bir alettir. Bakır spiral rahim içine bakır salgılayarak sperm hareketini engeller. Hormonlu spiral ise progesteron salgılayarak rahim içini kalınlaştırır ve sperm hareketini engeller, böylece gebeliği önler.
2. Yuvarlak: Bazı rahim içi araçlar yuvarlak bir şekle sahip olabilir. Bu tür spiral genellikle bakır içerir ve rahim içine yerleştirilir. Yuvarlak spiral rahmin iç yüzeyine temas ederek doğum kontrolünü sağlar.
3. At Nalı: Bu tip spiral T şeklinin dışında dallanmış veya at nalı şeklinde olabilir. Daha az yaygın olsa da bazı spiral modelleri bu şekle sahiptir. Temel işlevleri rahmin iç yüzeyine yerleştirildiğinde sperm hareketini engellemek veya döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini önlemektir.
4. İpsiz: Bazı rahim içi araçlar rahim içine yerleştirilen bir top şeklinde olabilir. Bu tip araçlar rahim içine yerleştirildiğinde sperm hareketini engelleyerek gebeliği önler. İpsiz spiral bazı kadınlar için daha az rahatsızlık yaratabilir ve yerleştirme süreci daha kolay olabilir.

Bu farklı türlerin hepsi rahim içi araç olarak doğum kontrolünde kullanılabilir. Hangi tipin tercih edileceği kadının ihtiyaçlarına, sağlık geçmişine ve doktorunun önerilerine bağlı olacaktır.

Rahim İçi Araç (Spiral) Gebeliği Hangi Mekanizmalarla Önler?

Rahim içi aracın (spiral) gebeliği önlemesi birkaç farklı yolladır:

1. Sperm Hareketini Engelleme: Bakır içeren spiraller rahmin iç yüzeyine yerleştirildiğinde bakır iyonları salarlar. Bu bakır iyonları spermlerin hareketini ve işlevini etkileyerek rahime ulaşmalarını zorlaştırır veya imkansız hale getirir. Böylece döllenmiş yumurtanın rahime ulaşması engellenir.

2. Rahim İçi Ortamı Değiştirme: Hormonal spiral türleri genellikle progesteron salgılarlar. Bu progesteron rahim içini kalınlaştırır ve rahim ağzı salgılarının kıvamını değiştirir. Bu değişiklikler sperm hareketini engelleyerek veya döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesini önleyerek gebeliği engeller.

3. Rahim İç Duvarının Değişmesi: Spiral rahimin iç duvarına yerleştirildiğinde rahim dokusu üzerinde fiziksel bir etki yapar. Bu etki döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesini engelleyebilir veya embriyonun implantasyonunu zorlaştırabilir. Böylece gebelik önlenmiş olur.

Bu mekanizmaların kombinasyonu rahim içi aracın etkinliğini artırır ve gebeliği engeller. Ancak, her kadının vücudu farklı olduğu için rahim içi araçların etkinliği kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle bir kadın doğum kontrol yöntemi olarak spiral kullanmadan önce bir doktorunuzun değerlendirmesi önemlidir.

Rahim İçi Araç (Spiral) Hangi Durumlarda Takılamaz?

1. Hamilelik: Rahim içi araç hamilelik sırasında takılmamalıdır. Hamilelik durumunda spiral takılması rahim içine müdahale edilerek anne ve bebek sağlığı riskine yol açabilir.

2. Aktif Pelvik Enfeksiyon: Aktif bir pelvik enfeksiyon varlığında rahim içi araç takılmamalıdır. Bu enfeksiyon rahim içine yerleştirilen spiral ile ilişkili komplikasyon riskini artırabilir.

3. Rahim İçi Anomaliler: Rahimdeki yapısal anormallikler spiral takılmasını zorlaştırabilir veya komplikasyon riskini artırabilir. Bu durumda spiral takılması öncesinde doktorunuz rahimde herhangi bir anormalliğin olup olmadığını değerlendirmelidir.

4. Adet Kanamalarının Fazla Olması: Rahim içi araç aşırı veya sürekli adet kanaması yaşayan kadınlara takılmamalıdır. Zira spiral adet kanamasını artırabilir veya adet düzensizliği oluşturabilir. Bu tür sorunları olan kadınlar için başka doğum kontrol yöntemleri tercih edilmelidir.

5. Rahim İçi Endometriyozis veya Myomlar: Rahim içi endometriyozis veya büyük rahim içi myomlar varsa bu durum spiral takılmasını zorlaştırabilir veya komplikasyon riskini artırabilir.

6. Alerjik Reaksiyonlar: Bakır içeren spirallere karşı bakıra karşı alerjisi olan kişilere takılmamalıdır. Alerjik reaksiyonlar ciltte kaşıntı, kızarıklık veya döküntü gibi semptomlarla kendini gösterebilir.

Rahim içi araç (Spiral) Avantajları Nelerdir?

Spiral diğer doğum kontrol yöntemlerine göre birçok avantaja sahiptir. Bunlar arasında uzun süreli koruma, kullanım kolaylığı ve geri dönüşümlü olması sayılabilir. Ayrıca hormonsuz olanlar için yan etkilerin minimal olması da bir avantajdır.

Rahim içi araç (Spiral) Desavantajları Nelerdir?

Spiral kullanımı bazı dezavantajlarla da ilişkilendirilebilir. Örneğin, yerleştirme sırasında ağrı veya rahatsızlık hissedilebilir. Ayrıca hormonal spiral kullanan bazı kadınlar düzensiz kanamalar yaşayabilirler. Nadiren spiral yerleştirildikten sonra rahim içi enfeksiyonlar da gelişebilir.

Rahim içi araç (Spiral) Kimler İçin Uygundur?

Spiral genellikle uzun süreli doğum kontrol yöntemi isteyen kadınlar için uygundur. Günlük doğum kontrol ilaçlarını kullanmayı unutan veya istemeyenler için spiral uygun bir seçenek olabilir.

Rahim İçi Araç Ne Zaman Takılır?

Rahim içi araç adet kanamasının genellikle son günlerinde takılır. Adet döneminde servikal kanal dediğimiz rahim kanalının biraz daha açık olması nedeni ile kanaldan geçerek rahim içi araç yerleştirilirken daha kolaylıkla ve ağrısız bir şekilde ve daha düzgün bir şekilde yerleştirebilir. İkinci bir faydası ise gebelik olmadığından emin olunmasıdır. Bazen adet dışı dönemde rahim içi araç da yerleştirilebilir. Korunmasız bir ilişki olmuş ve gebelik istenmiyorsa embriyonun rahim duvarına yerleşmesini önlemek yani gebeliği önlemek amacıyla da adet dışı bir dönemde spiral takılabilir.

Spiral kadın doğum uzmanı tarafından rahime yerleştirilir. İşlem genellikle basittir ve genellikle hafif bir ağrı veya rahatsızlık hissiyle olabilir.

Rahim içi araç (Spiral) Ne zaman Çıkarılır?

• Koruma Süresinin Dolması: Spiral takıldıktan sonra belirli bir süre sonra (bakır spiral için genellikle 10 yıl, hormonal spiral için 5 yıl) koruma süresi dolabilir ve spiral değiştirilmelidir.
• Gebe Kalmak İsteniyorsa:
• Yan Etkilerin Görülmesi veya Toleransın Azalması: Spiral kullanan kadınlar bazen yan etkiler yaşayabilirler. Örneğin, ağır veya düzensiz kanama, şiddetli karın ağrısı veya hormonal değişiklikler olabilir.
• Komplikasyonlar: Nadir durumlarda spiral ile ilişkili ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Örneğin rahim içi enfeksiyonlar, rahim delinmesi veya spiral kayması gibi durumlar olabilir.

Spiralin çıkarılması genellikle basittir, ipinden tutularak çekilir. Hafif bir ağrı veya rahatsızlık hissedilebilir.

Rahim içi araç (Spiral) Koruma Süresi Ne Kadardır?

Spiral bakır olanlar için genellikle 10 yıl kalabilir, hormonal olanlar ise 5 yıl koruma sağlar.

Rahim içi araç (Spiral) Çıkartıldıktan Sonra Gebelik Oluşabilir Mi?

Spiral doğurganlık üzerinde uzun vadeli bir etkiye sahip değildir. Spiral çıkarıldıktan sonra kadının doğurganlığı hızla geri döner.

Rahim içi araç (Spiral) Yan Etkiler ve Riskleri Nelerdir?

Spiral kullanımı bazı yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler arasında düzensiz kanama, rahim ağzı enfeksiyonu riski ve spiral yerleştirme sırasında ağrı veya rahatsızlık sayılabilir. Nadir durumlarda spiral yerleştirme sırasında rahim delinmesi gibi ciddi komplikasyonlar da görülebilir.

Rahim içi araç (Spiral) Cinsel Yolla Bulşan Hastalıklara Karşı Koruma Sağlar Mı?

Spiral sadece gebeliği önler ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar açısından şüpheli bir ilişki varsa:

• Korunmalı Cinsel İlişki: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yolu kondom kullanmaktır.
• Düzenli Jinekolojik muayene: Düzenli yapılan jinekolojik muayeneler enfeksiyon tanısının konulmasını sağlar.
• Tek Eşlilik: Tek eşlilik cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların yayılma riskini azaltmanın etkili bir yoludur.
• Aşılar: HPV aşısı rahim ağzı kanseri ve diğer HPV ile ilişkili hastalıklara karşı koruma sağlar.

Spiral Kullanan Kadınların Dikkat Etmesi Gerekenler

Spiral kullanan kadınlar doğru ve etkili bir şekilde doğum kontrolü sağlamak ve sağlıklarını korumak için belirli konulara dikkat etmelidir:

• Düzenli Kontroller: Kontroller spiralin yerinde olup olmadığını kontrol etmek, herhangi bir komplikasyonu tespit etmek ve genel sağlık durumunu izlemek için önemlidir.
• Semptomları İzlemek: Spiral kullanan kadınlar spiral ile ilişkili herhangi bir semptomu izlemelidirler. Aşırı kanama, şiddetli karın ağrısı, anormal vaginal akıntı veya ateş gibi semptomlar varsa derhal bir kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.
• Koruma Süresini İzlemek: Spiralin belirli bir süre sonra değiştirilmesi gerekebilir. Kullanılan spiral türüne bağlı olarak spiralin koruma süresi değişebilir. Spiral takıldığı tarihi ve değiştirilme zamanını bilinmelidir.
• Yerleştirme Sonrası Takip: Spiral yerleştirildikten sonra birkaç gün boyunca hafif kramp veya rahatsızlık hissedilebilir. Bu durum normaldir. Ancak şiddetli ağrı, yüksek ateş, halsizlik, kasık ağrısı, kötü kokulu akıntı veya sürekli rahatsızlık durumunda kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.
• Hormonal Değişiklikler ve Yan Etkileri İzlemek: Hormonal spiral kullanan kadınlar hormonal değişiklikleri ve yan etkileri izlemelidirler. Bu yan etkiler arasında düzensiz kanama, baş ağrısı, meme hassasiyeti veya ruh hali değişiklikleri bulunabilir. Bu semptomlar sürekli veya rahatsız edici hale gelirse kadın doğum uzmanına danışılmalıdır.
• Enfeksiyon Riskini Azaltma: Spiral kullanan kadınlar enfeksiyon riskini azaltmak için hijyen kurallarına dikkat etmelidirler.

Bu önlemler, spiral kullanan kadınların sağlıklarını korumak ve doğru bir şekilde kullanmak için önemlidir. Herhangi bir endişe durumunda veya semptomların ortaya çıkması durumunda kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.

Sonuç

Rahim içi araç (spiral) doğum kontrolünde etkili ve uzun süreli bir seçenek olarak kabul edilir. Ancak her kadının durumu farklı olduğundan bu yöntemi kullanmadan önce bir kadın doğum uzmanıyla görüşmek önemlidir. Spiral doğurganlık dönemindeki kadınlar arasında yaygın olarak tercih edilse de potansiyel riskleri ve yan etkileri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.