Gebelik şekeri (gestasyonel diyabet),daha önceden diyabeti bulunmayan bir kadında, gebeliğin ikinci yarısından sonra ortaya çıkan ve bebeğin doğumu ile birlikte ortadan kaybolan geçici diyabet şeklidir. Gebelik seyrinde yükselen hormonlar dokularda insülin direncine neden olur. Bir yandan da anne karnındaki bebeğin büyüme ve gelişmesi için annenin insülin gereksinimi artar. Sonuçta kan şekeri yükselir. Gebe kadınların yalnızca %2-4’ünde görülür.
Genellikle gebeliğin 24.-28. haftalarında ortaya çıkar. Daha sonraki gebeliklerde tekrarlama riski çok yüksektir. Gebelik diyabeti geçirmiş olan kadınlarda daha sonraki yıllarda kalıcı tip 2 diyabet gelişme riski oldukça yüksektir.
Ailesinde diyabetli kişiler varsa, şişmansa, 35 yaş üzerinde ise, daha önce 4 kg’ın üzerinde bebek doğurduysa, daha önceki gebeliği sırasında diyabeti oldu ise, gebelik diyabeti gelişmesi açısından risklidir. Gerekli testler için doktora danışmak gerekir.
Annenin kan şekeri karnındaki bebeğin büyüme ve gelişmesi için çok önemlidir. Annenin kanında şeker seviyesinin çok yüksek olması doğrudan bebeğe yansır ve bebeğin kan şekerinin yükselmesine neden olur. Bu durumda bebeğin pankreası uyarılır ve daha fazla insülin salgılamaya başlar.
İnsülin büyümeyi hızlandıran bir hormondur, bu sebeple anne karnındaki bebek çok kilo alır. 4 kg’ın üzerinde olan büyük bebeklerde doğum sırasında önlem alınmazsa omuz takılması, omuz çıkması, kol sinirlerinin felci gibi bazı problemler görülür. Bebek doğduktan sonra plasenta yolu ile gelen yüksek şeker akışı azalacağından bebekte hipoglisemi (ani kan şekeri düşmesi) atakları gelişebilir. Ayrıca yeni doğan sarılığı görülebilir.
Kan şekerini kontrol altında tutmak pek çok sorunu önler. Kan şekeri kontrol altında değilse idrar yolu enfeksiyonları daha sık görülür. Kan basıncı yükselip, idrarla protein kaybı artarak “preeklampsi” (gebelik zehirlenmesi) adını verdiğimiz çok ciddi bir komplikasyon gelişebilir. Rahim içinde bebeğin etrafını saran amnion sıvısı artarak (polihidramnios) erken doğuma neden olabilir.
Gebelere şeker yükleme testi 24 ile 28 haftalar arasında uygulanır. 50 gr şeker içirildikten bir saat sonra kanda glikoz seviyesi kontrol edilir. Glikoz seviyesi 140 mg/dl altında ise anne gebelik şekeri olmadığı belirlenir. Kandaki glikozun bu değerin üstünde çıkması halinde 3 saatlik 100 gr glikozla testi yapılır. Bu testin sonucuna göre gebelik şekeri olup olmadığının kesin tanısı konur. Bu testlerin uygulanması sürecinde aşırı fiziksel aktivitenin yapılmaması ve herhangi bir şey yenmemesi gerekir.
Gestasyonel diyabet tedavisinde öncelikle diyet uygulanır, insülin tedavisine geçmeye gerek kalmaz. Diyet tedavisi ile amaç kan şekeri seviyelerini normal sınırlarda tutacak ancak fazla kilo alımı ve yetersiz beslenmeye neden olmayacak en uygun kalori alımını sağlamaktır. Anne adayının gebelikten önceki kilosu, gebelikte diyabet tanısı aldığı andaki kilosu, fiziksel aktivite düzeyi ve alışkanlıkları dikkate alınarak en uygun beslenme şekli ve diyet listesi oluşturulur. Kan şekeri düzeyi diyet ve egzersiz ile kontrol altına alınamıyorsa zaman kaybetmeden insüline başlanmalıdır. Kesinlikle basit şeker içeren gıdaları beslenme programında bulundurmamalı. Bunlar kolalı içecekler, çikolata, pasta, kek, tatlı, şekerleme tarzı gıdalardır. Ayrıca vücutta şekere dönüşen, nişastadan zengin yiyecekleri (patates, havuç, börek, pirinçli gıdalar)de belirli ölçülerde ve nadir olarak tüketilmeli. Meyveler belli miktarda yenilmeli, çünkü bunların içinde karbonhidrat bulunur. Porsiyon olarak gün içine bölerek tüketmek gerekir.
Gebelere ve gebelikte şeker hastalığı olanlara egzersiz, jimnastik, yürüyüş önerilir, aç karnına bu aktivitelerin yapılması şeker dengesini daha çok bozar. Bu nedenle ara öğünden 30 dakika, ana yemekten 60 dakika sonra egzersize başlanmalıdır.
Gebelik şekeri ciddi problemlere yol açabilmesine karşın erken tanı ve gerekli önlemlerin alınması ile sağlıklı bir doğum ve bebek ile mutlu sona ulaşılabilir.
ACOG (The American Congress of Obstetricians and Gynecologists),IADPSG (The International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups, ADA (American Diabetes Association) ve WHO (World Healt Organization) gibi dünyanın en saygın örgüt ve dernekleri bu testin gebelik şekeri tanısını koymadaki kriterlerini belirlemiştir.
Prof. Dr. Nilgün TurhanKadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Tedavisi Uzmanı
PROF. DR. NİLGÜN TURHAN
Telefon
Whatsapp
Randevu